بررسی وضعیت تغییر کاربری اراضی کشاورزی منطقه غرب استان مازندران و عوامل موثر بر آن

در سالیان اخیر بحث جدال و رقابت صنعت و توسعه شهری با بخش کشاورزی بصورت یکی از حساس ترین و مهمترین چالشهای برنامه ریزی کشاورزی و بعنوان یک بحران ملی در سطح کشور مطرح است و این مسئله پیرامون کلانشهرها و نیز در شمال کشور نمود بارزتری دارد. این جدال در کنار عوامل دیگر باعث شده است امروزه شاهد تغییرات چشمگیری در کاربری اراضی کشاورزی باشیم. تغییر کاربری هر یک هکتار از اراضی کشاورزی و خارج کردن آن از مدار تولید منجر به کاهش 7 تا 8 تنی محصولات کشاورزی می شود. تغییرات کاربری اراضی در شمال کشور به صورت تبدیل شالیزارها به ساختمان و ویلا و همچنین تغییر الگوی کشت از شالیزار به باغ مرکبات و کیوی می باشد. این روند تغییر کاربری شالیزارهای شمال کشور نگرانی های زیادی را در بخش کشاورزی به وجود آورده است و در صورت ادامه این روند تا چند سال آینده، زمینی برای تولید برنج باقی نمی ماند و قیمت برنج روند صعودی می یابد. از آنجا که کشاورزی در ایران به عنوان محور استقلال تلقی می شود، توجه به تغییرات کاربری اراضی کشاورزی در راستای ممانعت از تخریب این اراضی امری ضروری است. لذا هدف اصلی این تحقیق بررسی عوامل موثر بر تغییر کاربری شالیزارهای شهرستان های غرب استان مازندران می باشد. رویکرد غالب پژوهش، پیمایشی می باشد و نمونه مورد نظر (180 نفر)، با استفاده از روش نمونه گیری پیچیده، از میان 350 نفر از شالیکاران شهرستان های غرب انتخاب شده است که طی 1 سال اخیر کاربری شالیزارهای خود تغییر داده اند. برای گردآوری داده های مورد نیاز از مخاطبان، پرسشنامه ای طراحی و تدوین شد که روایی محتوایی آن توسط اساتید صاحبنظر و کارشناسان اداره امور اراضی به دست آمد. همچنین به منظور احتساب اعتبار پرسشنامه آزمون پیش آهنگی انجام شد و ضریب اعتبار (کرونباخ آلفا) بین 757/. تا 930/. بدست آمد که نشان می دهد سوالات از اعتبار بالایی برخوردار است. نتایج نشان می دهد بیشترین تغییر کاربری صورت گرفته در شالیزارهای غرب استان (62%) به کاربری های غیر کشاورزی بوده است. بیش از نیمی از پاسخگویان (6/54%)، نسبت به تغییر کاربری شالیزارها نگرش مثبتی را دارا می باشند و بقیه افراد دارای نگرش منفی می باشند. همچنین بین نگرش پاسخگویان شهرستان های مختلف غرب استان نسبت به عوامل موثر بر تغییر کاربری تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد، عوامل اقتصادی و عوامل سازمانی، مهم-ترین عوامل موثر بر تغییر کاربری شالیزارهای غرب استان مازندران بودند.